Anthonie van Dale (1638 – 1708) #verlichting

Anthonie van Dale (1638 – 1708)
Anthonie van Dale was een vooraanstaand medicus en enthousiast wetenschapper in het Haarlem van het einde van de zeventiende eeuw. Hij betoonde zich een vurig tegenstander van kwakzalverij en allerlei andere soorten bijgeloof zoals blijkt uit zijn in 1683 verschenen ‘De oraculis veterum ethnicorum dissertationes’ (verhandeling over oude heidense orakelen).

Bron: Jonathan I. Israel, Radicale Verlichting

Tot de leeftijd van 30 was hij koopman. Vervolgens studeerde hij medicijnen, behaalde zijn doctorsgraad, en werd arts. Tegelijkertijd studeerde hij klassieke talen en werd een belangrijke Latijns geleerde. Als arts in het burgerlijk liefdadigheids ziekenhuis in Haarlem kreeg hij veel erkenning voor zijn onbaatzuchtige diensten. Hij was altijd vrolijk en gemoedelijk en vertelde graag anekdotes over de bestrijding van bijgeloof.

Olympe de Gouges Vrouwenrechten

De Gouges, born Marie Gouze, Olympe de Gouges (eigentlich Marie Gouze; * 7. Mai 1748 in Montauban; † 3. November 1793 in Paris) war eine Revolutionärin, Frauenrechtlerin, Schriftstellerin und Autorin von Theaterstücken im Zeitalter der Aufklärung. Sie ist die Verfasserin der Erklärung der Rechte der Frau und Bürgerin von 1791.

1 nov 1755 Aardbeving Lissabon, #Verlichting

De aardbeving in Lissabon was aanleiding voor een jarenlange strijd over de voorzienigheid van God en de toevallige werking van de natuurkrachten. Kant, Rousseau, Cervallas en Voltaire schreven pamfletten over hun standpunten. De aardbeving sloeg toe op zaterdagmorgen 1 november, Allerheiligen, in Portugal. De kerken zaten vol met gelovigen. Omdat veel kerkgewelven instortten was het dodental onder de kerkgangers bijzonder hoog. En juist dat konden velen niet rijmen met hun godsdienstige overtuigingen.

Zie https://pieterserrien.be/2015/11/01/260-jaar-geleden-aardbeving-lissabon-1-november-1755/

Herman Boerhave

Herman(us) Boerhaave (Voorhout, 31 december 1668 – Leiden, 23 september 1738) was een Nederlands arts, anatoom, botanicus, scheikundige en onderzoeker. Hij was hoogleraar en bekleedde een tijdlang drie van de vijf leerstoelen van de medische faculteit.

Hij was rector magnificus was van de Universiteit van Leiden en directeur van de Hortus botanicus Leiden. Hij stond bekend als begenadigd docent en was een van de bekendste mannen van Europa, wiens faam zelfs tot in China was doorgedrongen. Boerhaaves motto was Simplex sigillum veri – Eenvoud is het kenmerk van het ware. #verlichting

Jacob Gottfried Haafner

Jacob Gottfried Haafner (Halle, 13 mei 1754 – Amsterdam, 4 september 1809) was een Duits-Nederlands schrijver van reisverslagen. Haafner schreef over zijn leven en reizen in Zuid-Afrika, Voor-Indië en Ceylon vijf reisverhalen. Hij had een afschuw van westers kolonialisme, de zending en slavernij. #verlichting

Frederik van Leenhof Middelburg, 1 september 1647 – Zwolle, 13 oktober 1715 #verlichting

Frederik van Leenhof was een Zwolse dominee, die uit zijn ambt werd ontzet nadat hij in 1703 spinozistische ideeën had verkondigd in een publicatie;

Frederik van Leenhof (Middelburg, 1 september 1647 – Zwolle, 13 oktober 1715)was ook  filosoof die een internationale controverse veroorzaakte door zijn spinozistische werk “Hemel op aarde” 

Although discharged honourably from his pastoral position in 1710, and excommunicated disgracefully in 1712, Leenhof’s ideas spread far and wide. Heaven on Earth was translated in many languages and spread all across Europe, via Germany along the Baltic Sea cities into the Baltic states, Italy, Spain and Portugal
https://en.wikipedia.org/wiki/Frederik_van_Leenhof

https://nl.wikipedia.org/wiki/Frederik_van_Leenhof

Alexander Nikolayevich Radishchev #Verlichting

Alexander Nikolayevich Radishchev (Russian: Алекса́ндр Никола́евич Ради́щев; 31 August 1749 – 24 September 1802) was a Russian author and social critic who was arrested and exiled under Catherine the Great. He brought the tradition of radicalism in Russian literature to prominence with his 1790 novel Journey from St. Petersburg to Moscow. His depiction of socio-economic conditions in Russia resulted in his exile to Siberia until 1797.

In 1789 richtte Radisjtsjev in zijn woning te Sint-Petersburg een kleine drukpers in, waarop hij in 1790 650 exemplaren van zijn boek “Reis van Petersburg naar Moskou” drukte. Aanvankelijk had het boek de goedkeuring van de censor gekregen, maar vlak voor het drukken had hij er nog allerlei opruiende passages aan toegevoegd. Toen keizerin Catharina de Grote het boek te lezen kreeg, kende haar woede geen grenzen: volgens haar werd er de Franse pest in uitgezaaid, het zaad van de Franse Revolutie. Onder de dekmantel van een reisbeschrijving hangt Radisjtsjev een somber beeld op van het toenmalige Rusland. Op elke reishalte tussen Petersburg en Moskou stuit hij op wantoestanden en onrechtvaardigheden. In een droombeeld wordt de prachtige façade van Catharina’s Rusland naar beneden gehaald. Reisbelevenissen worden afgewisseld door theoretische beschouwingen, persoonlijke gevoelens en toekomstbeschouwingen. De Reis kan worden beschouwd als de eerste poging om in Rusland een realistische roman te schrijven.

Alhoewel de Reis anoniem was uitgegeven, kwam Catharina de Grote er al snel achter wie de auteur was. Radisjtsjev werd gearresteerd, ondervraagd en veroordeeld tot de doodstraf. Bij wijze van gratie werd die omgezet naar tien jaar verbanning naar Siberië.

As a true student of the Enlightenment, Radischev held views that favored the freedom of the individual, Humanism, and patriotism. These values are best summed up by “equality of all classes before the law, abolition of the Table of Ranks, trial by jury, religious toleration, freedom of the press, emancipation of manorial serfs, habeas corpus, and freedom of trade”. Upon his return from Leipzig in 1771, Radischev saw with fresh eyes the stark contrast between life under liberal Western states like England and Switzerland and that under Russia’s autocracy.

Justus Henning Böhmer #Aufklärung

Justus Henning Böhmer (January 29, 1674 in Hanover – August 23, 1749 in Halle) was an outstanding German jurist, ecclesiastical jurist, Professor of the University of Halle and also Geheimer Rat, count palatine and chancellor of the Duchy of Magdeburg. Affected by the ideas of the Age of Enlightenment he represented an increasing critical and scientific development instead of a religious fundamentalism. Böhmers conception was predominant in the common Protestantism church law of the 18th century and was basis for further reforms to date.

Auf zivilrechtlichem Gebiet hat er das Werk Stryks im Sinne des usus modernus pandectarum fortgesetzt und damit wesentlich zur Entwicklung des gemeinen Rechtes in Deutschland beigetragen.

bron:Wikipedia; Deutsche Biographie;

Johann Samuel König #verlichting #enlightenment

File source: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Acta_Eruditorum_-_I_geometria,_1738_%E2%80%93_BEIC_13460219.jpg

Johann Samuel König (Büdingen, 31 juli 1712 – Huis Zuylenstein, Leersum, 21 augustus 1757) was een Duits/Zwitserse wiskundige. König is voornamelijk bekend door zijn stelling over de kinetische energie van een vrij bewegend voorwerp en over het impulsmoment van een vrij bewegend voorwerp.

1744 wurde er für zehn Jahre aus Bern verbannt, da er eine liberale politische Petition unterzeichnet hatte. Einen Ruf nach Russland schlug er 1745 aus und wurde stattdessen Professor für Philosophie und ab 1747 für Mathematik an der Universität Frjentsjer (Franeker). Außerdem wurde er 1748 Rat und Bibliothekar des Erbstatthalters der Niederlande Wilhelm von Oranien und 1749 Professor an der Kriegsakademie in Den Haag. 1749 wurde er auf Vermittlung von Maupertuis in die Berliner Akademie aufgenommen. Er starb an Herzversagen („Wassersucht“).

Dorothea Schlözer #Verlichting #Enlightenment #Aufklaerung

Dorothea Schlözer, Freifrau Dorothea von Rodde-Schlözer (* 18. August 1770 in Göttingen; † 12. Juli 1825 in Avignon, Frankreich) war eine deutsche Philosophin und Salonnière. Sie zählt zu der als „Universitätsmamsellen“ bekannten Gruppe Göttinger Gelehrtentöchter des 18. Jahrhunderts.

Dorothea von Rodde-Schlözer (née Schlözer; 18 August 1770 – 12 July 1825) was a German scholar and the first woman to receive a doctor of philosophy degree in Germany. She was one of the so-called Universitätsmamsellen, a group of five academically active women during the 18th and 19th centuries, daughters of academics at Göttingen University, alongside Meta Forkel-Liebeskind, Therese Huber, Philippine Engelhard, and Caroline Schelling.