Frederik van Leenhof was een Zwolse dominee, die uit zijn ambt werd ontzet nadat hij in 1703 spinozistische ideeën had verkondigd in een publicatie;
Frederik van Leenhof (Middelburg, 1 september 1647 – Zwolle, 13 oktober 1715)was ook filosoof die een internationale controverse veroorzaakte door zijn spinozistische werk “Hemel op aarde”
Although discharged honourably from his pastoral position in 1710, and excommunicated disgracefully in 1712, Leenhof’s ideas spread far and wide. Heaven on Earth was translated in many languages and spread all across Europe, via Germany along the Baltic Sea cities into the Baltic states, Italy, Spain and Portugal https://en.wikipedia.org/wiki/Frederik_van_Leenhof
Alexander Nikolayevich Radishchev (Russian: Алекса́ндр Никола́евич Ради́щев; 31 August 1749 – 24 September 1802) was a Russian author and social critic who was arrested and exiled under Catherine the Great. He brought the tradition of radicalism in Russian literature to prominence with his 1790 novel Journey from St. Petersburg to Moscow. His depiction of socio-economic conditions in Russia resulted in his exile to Siberia until 1797.
In 1789 richtte Radisjtsjev in zijn woning te Sint-Petersburg een kleine drukpers in, waarop hij in 1790 650 exemplaren van zijn boek “Reis van Petersburg naar Moskou” drukte. Aanvankelijk had het boek de goedkeuring van de censor gekregen, maar vlak voor het drukken had hij er nog allerlei opruiende passages aan toegevoegd. Toen keizerin Catharina de Grote het boek te lezen kreeg, kende haar woede geen grenzen: volgens haar werd er de Franse pest in uitgezaaid, het zaad van de Franse Revolutie. Onder de dekmantel van een reisbeschrijving hangt Radisjtsjev een somber beeld op van het toenmalige Rusland. Op elke reishalte tussen Petersburg en Moskou stuit hij op wantoestanden en onrechtvaardigheden. In een droombeeld wordt de prachtige façade van Catharina’s Rusland naar beneden gehaald. Reisbelevenissen worden afgewisseld door theoretische beschouwingen, persoonlijke gevoelens en toekomstbeschouwingen. De Reis kan worden beschouwd als de eerste poging om in Rusland een realistische roman te schrijven.
Alhoewel de Reis anoniem was uitgegeven, kwam Catharina de Grote er al snel achter wie de auteur was. Radisjtsjev werd gearresteerd, ondervraagd en veroordeeld tot de doodstraf. Bij wijze van gratie werd die omgezet naar tien jaar verbanning naar Siberië.
As a true student of the Enlightenment, Radischev held views that favored the freedom of the individual, Humanism, and patriotism. These values are best summed up by “equality of all classes before the law, abolition of the Table of Ranks, trial by jury, religious toleration, freedom of the press, emancipation of manorial serfs, habeas corpus, and freedom of trade”. Upon his return from Leipzig in 1771, Radischev saw with fresh eyes the stark contrast between life under liberal Western states like England and Switzerland and that under Russia’s autocracy.
Eise Jelteszn Eisinga (Dronrijp, 21 februari 1744 – Franeker, 27 augustus 1828) was een Nederlands amateur-astronoom, patriot en vertegenwoordiger van De #Verlichting in Nederland. Hij bouwde zelf een planetarium, dat het oudste, nog werkende planetarium ter wereld is.
In 1787 raakte hij als patriot in conflict met de prinsgezinde, plaatselijke schutterij en de provinciale autoriteiten. De gemoederen liepen hoog op, toen de stad als toevluchtoord diende voor een tiental coupplegers onder leiding van Court Lambertus van Beyma. Toen Franeker werd opgegeven vluchtten veel patriotten naar Amsterdam. Eisinga vluchtte de andere kant uit, naar Duitsland. Hij vestigde zich als wolkammer te Visvliet, nadat hij te horen had gekregen dat zijn echtgenote was overleden en zijn huis verbeurd was verklaard. Nadat hij in 1791 toch nog werd uitgeleverd, is hij tot vijf jaar verbanning uit Friesland veroordeeld. Eisinga keerde terug naar Visvliet en trad daar opnieuw in het huwelijk.
Eise Eisinga wurde ein berühmter Bürger von Franeker. Er erhielt einige Ehrenämter, wie Mitglied des Magistrats und Aufseher der Bürgerwehr. Zu der Zeit konnte die Politik grob gesagt in zwei Lager aufgeteilt werden, und zwar die Patrioten und die Fürstentreuen. Im Jahre 1787 geriet Eisinga, der Patriot war, in einen ernsten Konflikt mit einigen fürstentreuen Führungspersonen der Franeker Bürgerwehr. Der Konflikt eskalierte dermaßen, daß er mit Gefangenschaft bedroht wurde und gezwungen war, ohne Frau und Kinder das Land zu verlassen.
Er blieb einige Jahre in Deutschland, wo ihn auch die Nachricht erreichte, daß seine Frau gestorben war und er sein Haus in Franeker verloren hatte. So sehr ihn auch die Trauer um den Tod seiner Frau und die Unsicherheit über das Los seiner Kinder verzehrten, Eisinga hatte noch nicht den Mut, nach Franeker zurückzukehren. Nach einigen Jahren wagte er sich wieder in die Niederlande, fand Franeker aber noch immer zu gefährlich. Er bekam Arbeit als Wollkämmer in Visvliet, einem kleinen Ort an der Grenze zwischen Groningen und Friesland. Nach einiger Zeit wurde er jedoch gefangengenommen und vom Leeuwarder Gerichtshof zu fünf Jahren Verbannung aus Friesland verurteilt. Er wohnte bis 1795 in Visvliet und heiratete dort Trijntje Sikkema.
Neben allen Schwierigkeiten, die er zu überwinden hatte, sorgte sich Eise Eisinga die ganze Zeit um sein Planetarium. Existierte es noch? Seine Freude war dann auch groß, als er mit seiner zweiten Frau nach Franeker zurückkehrte und das Planetarium in redlichem Zustand vorfand. Nach einigen Schmier- und Reparaturarbeiten funktionierte das Planetarium wieder ordentlich. Eisinga wurde wieder Wollkämmer und ein angesehener Bürger von Franeker. Er erhielt wiederum Ehrenämter, wie das des Hochschulverwalters und Provinzialverwalters und ihm wurde sogar der Ritterorden verliehen.
Sein Planetarium wurde immer berühmter. König Wilhelm der Erste, der es im Jahre 1818 besichtigte, kaufte das Planetarium für den Staat zu einem Betrag von f 10.000,-. Zehn Jahre später, im Jahre 1828, starb Eise Eisinga im Alter von 84 Jahren. [https://web.archive.org/web/20100725105121/http://friesland.org/r/eise_eisinga.html]
Elizabeth Montagu (geboren Robinson, York, 2 oktober 1720 – Londen, 25 augustus 1800) was een Engels sociaal hervormster, mecenas, schrijfster en zakenvrouw. Montagu was de oprichter van de Blue Stockings Society. Bekende deelnemers die te enigertijd in verschillende samenstellingen de salons bezochten waren onder andere Edmund Burke, David Garrick, Samuel Johnson, Ada Lovelace, Elizabeth Vesey, Joshua Reynolds, Mary Wortley Montagu en Horace Walpole. Een bijeenkomst in het huis van Elizabeth Montagu is beschreven in James Boswells biografie Life of Johnson.
Elizabeth Montagu (née Robinson; 2 October 1718 – 25 August 1800) was a British social reformer, patron of the arts, salonnière, literary critic and writer, who helped to organize and lead the Blue Stockings Society. https://en.wikipedia.org/wiki/Elizabeth_Montagu
Justus Henning Böhmer (January 29, 1674 in Hanover – August 23, 1749 in Halle) was an outstanding German jurist, ecclesiastical jurist, Professor of the University of Halle and also Geheimer Rat, count palatine and chancellor of the Duchy of Magdeburg. Affected by the ideas of the Age of Enlightenment he represented an increasing critical and scientific development instead of a religious fundamentalism. Böhmers conception was predominant in the common Protestantism church law of the 18th century and was basis for further reforms to date.
Auf zivilrechtlichem Gebiet hat er das Werk Stryks im Sinne des usus modernus pandectarum fortgesetzt und damit wesentlich zur Entwicklung des gemeinen Rechtes in Deutschland beigetragen.
Johann Samuel König (Büdingen, 31 juli 1712 – Huis Zuylenstein, Leersum, 21 augustus 1757) was een Duits/Zwitserse wiskundige. König is voornamelijk bekend door zijn stelling over de kinetische energie van een vrij bewegend voorwerp en over het impulsmoment van een vrij bewegend voorwerp.
1744 wurde er für zehn Jahre aus Bern verbannt, da er eine liberale politische Petition unterzeichnet hatte. Einen Ruf nach Russland schlug er 1745 aus und wurde stattdessen Professor für Philosophie und ab 1747 für Mathematik an der Universität Frjentsjer (Franeker). Außerdem wurde er 1748 Rat und Bibliothekar des Erbstatthalters der Niederlande Wilhelm von Oranien und 1749 Professor an der Kriegsakademie in Den Haag. 1749 wurde er auf Vermittlung von Maupertuis in die Berliner Akademie aufgenommen. Er starb an Herzversagen („Wassersucht“).
Friedrich Wilhelm Stosch (* 25. Dezember 1648 in Kleve; † 20. August 1704 in Berlin, Epitaph in der Parochialkirche (Berlin))
Jetzt konnte er sich eigenen Studien widmen, dem Studium der Wahrheit und der Tugend, wie er sich ausdrückte. Als Folge seiner Studien veröffentlichte er anonym im Jahre 1692 das Buch Concordia Rationis et Fidei (Die Übereinstimmung der Vernunft und des Glaubens).
Dieses Buch erregte in den Kreisen der evangelischen Geistlichkeit ein großes Aufsehen. Stosch hatte in diesem Buch sich auf den Substanzbegriff von Spinoza bezogen, die Herkunft der Seele auf eine materialistische Erklärung zurückgeführt und die Willensfreiheit mit dem Determinismus identifiziert. Die christliche Religion galt für ihn als eine Erscheinung der Naturgesetze, womit er zur deutschen Frühaufklärung gerechnet werden kann. Das Buch wurde noch im Jahre 1693 auf den Verbotsindex gestellt.
He could devote himself to his own studies, the study of truth and virtue, as he put it. As a result of his studies, he published anonymously in 1692 the book Concordia Rationis et Fidei (The Consistency of Reason and Faith).
This book caused a great sensation in the circles of the Protestant clergy. In this book, Stosch had referred to Spinoza’s concept of substance, reduced the origin of the soul to a materialistic explanation, and identified free-will with determinism. The Christian religion was for him as a phenomenon of the laws of nature, with which he can be counted to the German early Enlightenment.
The book was put on the prohibition index in 1693
Na zijn ontslag kon hij zich wijden aan zijn eigen studies, de studie van waarheid en deugd, zoals hij het uitdrukte. Naar aanleiding van zijn studies publiceerde hij anoniem in 1692 het boek Concordia Rationis et Fidei (De consistentie van rede en geloof).Dit boek veroorzaakte grote ophef in kringen van de protestantse geestelijkheid. In dit boek had Stosch verwezen naar Spinoza’s concept van substantie, de oorsprong van de ziel gereduceerd met een materialistische verklaring en de vrije wil met determinisme geïdentificeerd. De christelijke religie was voor hem een beschrijving van natuurwetten, waarmee hij tot de Duitse vroege Aufklärung kan worden gerekend.Het boek werd in 1693 op de Index gezet
Dorothea Schlözer, Freifrau Dorothea von Rodde-Schlözer (* 18. August 1770 in Göttingen; † 12. Juli 1825 in Avignon, Frankreich) war eine deutsche Philosophin und Salonnière. Sie zählt zu der als „Universitätsmamsellen“ bekannten Gruppe Göttinger Gelehrtentöchter des 18. Jahrhunderts.
Dorothea von Rodde-Schlözer (née Schlözer; 18 August 1770 – 12 July 1825) was a German scholar and the first woman to receive a doctor of philosophy degree in Germany. She was one of the so-called Universitätsmamsellen,
a group of five academically active women during the 18th and 19th
centuries, daughters of academics at Göttingen University, alongside Meta Forkel-Liebeskind, Therese Huber, Philippine Engelhard, and Caroline Schelling.
Bernard Nieuwentijt (ook Nieuwentijdt of Nieuwentyt) (West-Graftdijk, 10 augustus, 1654 – Purmerend, 30 mei 1718) was een Nederlandse arts, filosoof en wiskundige. Hij is ook een van de belangrijkste vaderlandse auteurs uit de Verlichting en geldt als grondlegger van de fysicotheologie in Nederland. Daarnaast was hij magistraat, en fungeerde enkele malen als burgemeester van Purmerend.
In zijn postuum gepubliceerde werk Gronden van zekerheid betoogde Nieuwentijt dat Spinoza’s (meetkundige) methode niet de juiste experimentele methode van wetenschap was. Nieuwentijt richtte zijn aanval niet op Spinoza, maar op de Spinozisten, die meenden dat Spinoza’s wiskundige bewijs afdoende was.
Elizabeth Montagu (geboren Robinson, York, 2 oktober 1720 – Londen, 25 augustus 1800) was een Engels sociaal hervormster, mecenas, schrijfster en zakenvrouw. Montagu was de oprichter van de Blue Stockings Society. Bekende deelnemers die te enigertijd in verschillende samenstellingen de salons bezochten waren onder andere Edmund Burke, David Garrick, Samuel Johnson, Ada Lovelace, Elizabeth Vesey, Joshua Reynolds, Mary Wortley Montagu en Horace Walpole. Een bijeenkomst in het huis van Elizabeth Montagu is beschreven in James Boswells biografie Life of Johnson.
Questions 
You must be logged in to post a comment.